Γιατί δεν συνιστάται πλέον η περπατούρα

γράφει η κα. Χριστίνα Καλαϊτζή, ειδικός παιδιατρικής φυσικοθεραπείας

Μπορεί κάποτε οι περπατούρες να ήταν ένα διαδεδομένο μέσο ψυχαγωγίας για τα μωρά το οποίο θεωρούταν ότι τα βοηθά να μάθουν να περπατούν. Μάλιστα, οι γονείς λάτρεψαν τις περπατούρες γιατί τοποθετώντας το παιδί τους μέσα, μπορούσαν για ώρα να ασχοληθούν με διάφορες εργασίες στο σπίτι χωρίς αυτό να ‘’μπλέκεται’’ στα πόδια τους.

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι άλλη. Η χρήση περπατούρας κρύβει πολλά μειονεκτήματα για το παιδί. Η Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία προκήρυξε την απαγόρευση της χρήσης περπατούρας στα μωρά από το 1995 (Ann Emerg Med, 1991), και πιο πρόσφατα πολλοί οργανισμοί σε ευρωπαϊκές χώρες έκαναν το ίδιο εξαιτίας του υψηλού ποσοστού ατυχημάτων που σημειώθηκε. Δύο χαρακτηριστικά της περπατούρας καθιστούν ιδιαίτερα επικίνδυνη τη χρήση της: (1) η αυξημένη ταχύτητα με την οποία μπορεί να κινηθεί το παιδί επάνω στην περπατούρα (περίπου 1 μέτρο ανά δευτερόλεπτο) καθώς και (2) το αυξημένο ύψος και η εύκολη προσέγγιση σε απαγορευμένα αντικείμενα που αποκτά το παιδί όπως ηλεκτρικές συσκευές, καυτά ροφήματα ή χημικά και φάρμακα. Το πιο συχνό ατύχημα που έχει καταγραφεί είναι το πέσιμο από τις σκάλες.

Μελέτες σε 9 χώρες της Ευρώπης μεταξύ 2002-2007 έδειξαν ότι στο 90% των ατυχημάτων με περπατούρα ο τραυματισμός αφορούσε το κεφάλι ενώ πάνω από το 31% το τραύμα είχε επηρεάσει και τον εγκέφαλο (στοιχεία σύμφωνα με το European Child Safety Alliance).

Εκτός όμως από τον αυξημένο κίνδυνο για την ασφάλεια του παιδιού υπάρχουν και αρνητικές επιπτώσεις από τη χρήση της περπατούρας που αφορούν στο μυοσκελετικό σύστημα και στην ανάπτυξη του παιδιού γενικότερα. Αυτά είναι:

Καθυστέρηση Στην Ανάπτυξη

“Αν χρησιμοποιήσω περπατούρα το παιδί μου θα περπατήσει πιο σύντομα?” Η απάντηση είναι : “Όχι!” Tο παιδί στην περπατούρα δε βλέπει τα ποδαράκια του και χάνει εντελώς την οπτική επαφή με το ίδιο του το σώμα που του μαθαίνει τον τρόπο που αυτό δουλεύει καθώς κινείται (BrainyChild, ιστοσελίδα αφιερωμένη στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού). Επιπλέον, Ιρλανδοί ερευνητές κατέληξαν ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν περπατούρες καθυστερούν να κατακτήσουν τα αναπτυξιακά στάδια/ορόσημα. Φυσιολογικά παιδιά που δεν χρησιμοποίησαν ποτέ περπατούρα σημειώνουν υψηλότερα αποτελέσματα σε τεστ που αφορούν το γνωστικό και την κινητική ανάπτυξη (J Dev Behav Pediatr, 1999). Ένα μωρό καθώς αναπτύσσεται, -σέρνεται, μπουσουλάει, κάνει πλάγια βήματα γύρω από τα έπιπλα χρησιμοποιεί και ενδυναμώνει το σύνολο των μυών του σώματός του και αποκτά συντονισμό των κινήσεών του. Επιπλέον, αναπτύσσει τις ισορροπιστικές αντιδράσεις που καθιστούν το παιδί ικανό να κινηθεί με ασφάλεια. Ένα παιδί ‘’εγκλωβισμένο’’ σε μια περπατούρα στερείται όλων αυτών. Ιδιαίτερα η διαδικασία του μπουσουλήματος που έχει πολλές θετικές επιδράσεις στην νοητική και μυοσκελετική ωρίμανση του παιδιού παρεμποδίζεται σημαντικά αν το παιδί χρησιμοποιεί περπατούρα (Percept Mot Skills 1991 και Roger V Burton PhD,1999- Journal of Developmental and Behavioural Pediatrics).

Αύξηση Κίνδυνου Για Πόνο Στην Πλάτη Ακόμη Και Στην Ενήλικη Ζωή

Κάθε παιδί ξεκινά να βαδίζει όταν το σώμα του φτάσει σε έναν ικανοποιητικό βαθμό μυοσκελετικής και συνδεσμικής ωρίμανσης. Αναγκάζοντας ένα μωρό να σταθεί σε όρθια στάση μέσα στην περπατούρα ενώ δεν είναι έτοιμο, θέτουμε τη σπονδυλική του στήλη σε τέτοια φόρτιση που ίσως δεν είναι ικανή ακόμα να αντέξει. Η πίεση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε δυσμενής επιπτώσεις στην ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης και την κατάσταση των μυών της περιοχής της πλάτης του μωρού και να αυξήσει τον κίνδυνο για πονοκεφάλους, ενοχλήσεις στον αυχένα και πόνους της πλάτης (Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics, 1992). Τα παιδιά μέσα στην περπατούρα κάμπτουν την πλάτη τους και την κρατούν στρόγγυλη. Αυτή η θέση είναι πολύ πιθανό να είναι η αιτία πόνου στην πλάτη του παιδιού σας ακόμη και στην ενήλικη ζωή του (σύμφωνα με το Pediatric Services, ένα site που ασχολείται με την αναπτυξιακή καθυστέρηση).

Εκπαιδεύει Το Παιδί Να Βαδίζει Στις Μύτες Των Ποδιών Του

Τα παιδιά στην περπατούρα περπατούν και στέκονται στις μύτες των ποδιών τους (γεγονός που συμβάλλει επίσης για πόνο στην πλάτη) με σοβαρό κίνδυνο βράχυνσης του αχίλλειου τένοντα. Έρευνες αναφέρουν ότι η τοποθέτηση παιδιού σε περπατούρα, και ιδιαίτερα η πρώιμη τοποθέτηση, ευνοεί και προάγει την αλληλοδιαδοχή δάχτυλα-φτέρνα κατά τη βάδισή του και όχι τη φυσιολογική αλληλοδιαδοχή του κύκλου της βάδισης φτέρνα-δάχτυλα. Υπάρχει σοβαρή σύνδεση της βάδισης στις μύτες των ποδιών και της χρήσης περπατούρας ως προς τα προβλήματα στάσης του σώματος (Ηamish, August 2012). Γενικά, η περπατούρα τείνει να ενδυναμώσει τους μυς του κατώτερου τμήματος του ποδιού ενώ οι μύες του ανώτερου τμήματος του ποδιού και του ισχίου, που είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τη βάδιση, αδρανούν.

Εκπαιδεύει Το Παιδί Να Χρησιμοποιεί Λάθος Κινητικά Πρότυπα

Οι περπατούρες μαθαίνουν στο παιδί μη φυσιολογικές κινήσεις (Chartered Society of Physiotherapists). Καθώς το μωρό σπρώχνει στην προσπάθεια του να μετακινηθεί, τοποθετεί το ένα ποδαράκι του δίπλα στο άλλο και όχι το ένα ποδαράκι μπροστά από το άλλο όπως θα ήταν το σωστό. Ακόμη, η υποστήριξη του καθίσματος έχει επίπτωση στους συνδέσμους των ισχίων, των γονάτων και των αστραγάλων και ως αποτέλεσμα αυτού αυξάνεται ο κίνδυνος εξαρθρήματος στα ισχία του μωρού, οι πιθανότητες για ραιβότητα στα γόνατα (δηλαδή τα γόνατα να απέχουν μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους κατά τη στάση και να δημιουργούν σχήμα πέταλου),καθώς και βλαισότητα ή ραιβότητα στα πελματάκια του (δηλαδή τα πέλματα του να παρεκκλίνουν προς τα μέσα και να κοιτούν το ένα το άλλο) (Phoenix Children’s Hospital). Επιπλέον, η αδυναμία αυτή των συνδέσμων κάνει τα παιδιά επιρρεπή σε ατυχήματα (Pinckney, 2004). Γενικά, η χρήση περπατούρας και η αυξημένη στατική δραστηριότητα σε αυτή αποτρέπουν το παιδί να αναπτύξει φυσιολογικά πρότυπα κίνησης.

Η Συμβουλή Μας:

Η περπατούρα, λοιπόν, πιθανότατα δεν θα μάθει το παιδί σας να βαδίζει σωστά. Ένα μωρό έχει ανάγκη να ρολλάρει, να σέρνεται, να μπουσουλάει, να κάθεται και να παίζει στο πάτωμα ώστε να φτάσει στα κατάλληλα για την ηλικία του αναπτυξιακά στάδια. Αντί να χρησιμοποιήσετε μία περπατούρα, αγοράστε κάποιο άλλο παιχνίδι κατάλληλο για την ηλικία του, και προτιμείστε να αφήσετε το παιδί σας να εξασκηθεί και να παίξει στο πάτωμα, να εξερευνήσει το περιβάλλον και να αποκτήσει εμπειρίες που θα το προετοιμάσουν για μια πιο ποιοτική και ασφαλή βάδιση.

Τις παραπάνω συμβουλές μας έδωσαν η κα. Χριστίνα Καλαϊτζή και οι συνεργάτες της, ειδικοί παιδιατρικοί φυσικοθεραπευτές. Για περισσότερες πληροφορίες σε σχετικά θέματα, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της www.kalaitzi.gr ή να ακολουθήστε τη σελίδα της στο Facebook εδώ.