Γιατί οι στενότερες οικογενειακές μας σχέσεις μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη;

Όταν οι άντρες και οι γυναίκες αναζητούν ψυχοθεραπεία κατά τη διάρκεια της μέσης ηλικίας, ένα κοινό ζήτημα που διέπει τις συγκρούσεις της ζωής τους, είτε στη δουλειά, είτε στο σπίτι, αποτελεί η κατάθλιψη. Δύο νέες εμπειρικές μελέτες αποδεικνύονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες για όσους ταλαιπωρούνται από κατάθλιψη στη μέση ηλικία.

Στην πρώτη βρέθηκε σύνδεση ανάμεσα στην κατάθλιψη και στις συγκρούσεις που πιθανότατα αντιμετωπίζετε με τη μητέρα και τα αδέρφια σας – ναι, ακόμα και κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων – και αυτή η σύνδεση φάνηκε να είναι εξαιρετικά δυνατή στις γυναίκες. Η άλλη μελέτη, μεγαλύτερης κλίμακας, ήταν εστιασμένη σε άλλο παράγοντα – τη σύνδεση ανάμεσα στην κατάθλιψη και στην πιθανή διάρκεια ζωής, ειδικά όσον αφορά στους άντρες.

Στην πρώτη έρευνα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Iowa εστίασαν πέρα από τις τυπικές και κατανοητές αλλαγές στις σχέσεις που οι άνθρωποι έχουν με τα μέλη της οικογένειάς τους, καθώς εκείνοι περνούν την περίοδο της μέσης ηλικίας. Ένα συνηθισμένο παράδειγμα είναι οι συναισθηματικές συνέπειες κατά την περίοδο που τα παιδιά εισέρχονται στην ενήλικη ζωή και αφήνουν το σπίτι – το σύνδρομο της «άδειας φωλιάς» που πολλοί βιώνουν και που μπορεί να συνεισφέρει στην καταθλιπτική διάθεση.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι όταν οι γονείς εισέρχονται στην τρίτη ηλικία και χρειάζονται περισσότερη φροντίδα – επίσης μια πιθανή πηγή κατάθλιψης. Στην ψυχοθεραπεία, βλέπουμε συχνά θεραπευόμενους μέσης ηλικίας που βιώνουν είτε μία είτε και τις δύο από αυτές τις αναπόφευκτες αλλαγές.

Αλλά αυτή η νέα έρευνα έρχεται να τονίσει κάτι πέρα από αυτές τις συνηθισμένες εμπειρίες: Βρήκε ότι η ποιότητα της σχέσης σας με τα αδέρφια και τη μητέρα σας, συγκεκριμένα, συνεχίζει να επιδρά στο επίπεδο της ψυχικής ευεξίας κατά τη μέση ηλικία. Δηλαδή αυτό που η έρευνα βρήκε ήταν εμπειρικά στοιχεία για το ότι κάθε συνεχής ένταση με τη μητέρα και τα αδέρφια μας – παρόμοια με εκείνη που κάποιοι άνθρωποι έχουν με τις/τους συζύγους τους – σχετίζεται με συμπτώματα κατάθλιψης. Βρέθηκε ότι όλες αυτές οι τρεις σχέσεις έχουν μια κοινή συνέπεια: η μία δεν είναι ισχυρότερη από την άλλη.

Όπως σημειώνει η κύρια ερευνήτρια Megan Gilligan:

«Η μέση ηλικία είναι μια περίοδος όπου τα αδέρφια έρχονται συχνά κοντά, καθώς προετοιμάζουν και σχεδιάζουν τη φροντίδα που χρειάζονται οι γονείς τους. Γι’ αυτό το λόγο, η επίδραση είναι μεγάλη, όταν αυτές οι οικογενειακές σχέσεις προκαλούν περισσότερο άγχος, πίεση και αποσυντονισμό»

Ίσως το πιο σημαντικό εύρημα να είναι ότι η σχέση ανάμεσα στην κόρη και στη μητέρα είναι ακόμα πιο ισχυρή. Βρέθηκε ότι η ένταση ανάμεσα στη μητέρα και στα ενήλικα παιδιά αποτελούσε έναν ισχυρότερο δείκτη πρόβλεψης της κατάθλιψης για τις κόρες, παρά για τους γιους (δεν υπήρχαν διαφορές φύλου στις σχέσεις με τους/τις συζύγους και τα αδέρφια).

Η Gilligan προσθέτει:

«Γνωρίζουμε ότι οι μητέρες και οι ενήλικες κόρες έχουν τις στενότερες σχέσεις, αλλά και τις πιο συγκρουσιακές. Πρόκειται για πραγματικά έντονες σχέσεις. Αργότερα στη ζωή, τα ενήλικα παιδιά αρχίζουν να παρέχουν μεγαλύτερη φροντίδα στους γονείς τους και οι κόρες ειδικά πολλές φορές γίνονται οι ίδιες φροντιστές των μητέρων τους»

Η έρευνα βασίστηκε σε δεδομένα από την Μελέτη Διαφορών μέσα στην Οικογένεια και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Social Sciences.

Μια Καναδική έρευνα με περισσότερους από 3.000 συμμετέχοντες που διήρκεσε από το 1952 μέχρι το 2011 έρχεται να προστεθεί σε αυτά τα σημαντικά ευρήματα για τη σύνδεση ανάμεσα στην κατάθλιψη και στις οικογενειακές συγκρούσεις. Εστίασε στην ψυχική υγεία και σε στοιχεία θνησιμότητας κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου και βρήκε ότι η κατάθλιψη σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου σε κάθε δεκαετία που διήρκεσε η έρευνα – από την αρχή, κυρίως για τους άντρες και μετά τη δεκαετία του ’90 και για τις γυναίκες.

Αυτή η σύνδεση ανάμεσα στην κατάθλιψη και στον πρόωρο θάνατο παρέμεινε ισχυρή ακόμα και αφού λήφθηκαν υπόψη παράγοντες όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα και οι συνήθειες που σχετίζονταν με το αλκοόλ. Και πρόκειται για μια πολύ σημαντική σχέση, ακόμα και ανησυχητική. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the Canadian Medical Association.

Και οι δύο έρευνες συνεισφέρουν σημαντικά ευρήματα στην παγκόσμια βιβλιογραφία και συνδέονται με αυτό που συχνά βλέπουμε κλινικά και στην ψυχοθεραπεία, τόσο από άντρες, όσο και από γυναίκες. Τέτοια στοιχεία τονίζουν ακόμα περισσότερο τη σημασία της θεραπείας των συναισθηματικών λόγων εμφάνισης της κατάθλιψης, που μπορεί να επιδεινωθούν στη μέση ηλικία, αλλά και αργότερα. Αν αγνοηθούν, επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής και της ευεξίας και μπορεί να αυξήσουν και τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

Douglas LaBier, ψυχολόγος

πηγή