Χωρισμός και παιδιά | Δικαιώματα και Υποχρεώσεις

γράφει ο δικηγόρος Κωνσταντίνος Βουλκίδης

Ένα από τα προβλήματα που έχουν οι γονείς που καταλήγουν στον χωρισμό, είναι η έντονη παραφιλολογία που υπάρχει από γνωστούς και φίλους σχετικά με τις νομικές συνέπειες ενός χωρισμού, ιδιαίτερα όσον αφορά τις σχέσεις τους με τα ανήλικα παιδιά τους, τις υποχρεώσεις τους έναντι των παιδιών και του συζύγου, αλλά ακόμα και σχετικά με τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να εξασφαλίσουν τα δικαιώματα των ιδίων και των παιδιών τους. Αυτό τους προκαλεί σύγχυση, εκνευρισμό, και περιπλέκει μία ήδη δυσάρεστη οικογενειακή κατάσταση. Μέσα από την σελίδα eimaimama.gr της φίλης μου Ολίβιας, θα προσπαθήσω να δώσω απλές και κατανοητές απαντήσεις σε θέματα οικογενειακού δικαίου, χωρίς βέβαια να μπορεί μία ηλεκτρονική στήλη να αντικαταστήσει την εξατομικευμένη δικηγορική συμβουλή.

Ο πιο ευνόητος τρόπος για να εξηγηθούν πρακτικά θέματα τα οποία έχουν πολύπλοκο επιστημονικό υπόβαθρο, είναι με την μέθοδο των ερωταπαντήσεων. Ξεκινάμε λοιπόν, και ελπίζω να σας φανώ χρήσιμος!

Θέλω να χωρίσω! Τι να κάνω;

Πρώτα από όλα, να το σκεφτείτε πολύ σοβαρά. Ο χωρισμός και η ρύθμιση των σχέσεων και υποχρεώσεων όταν υπάρχουν ανήλικα παιδιά, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή όχι γάμου, είναι συχνά μία διαδικασία χρονοβόρα, επίπονη και πιθανώς πολυέξοδη. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή είναι και η πρώτη συμβουλή που απευθύνουμε οι δικηγόροι στους πελάτες μας στις περιπτώσεις αυτές. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις που ο χωρισμός είναι επιβεβλημένος και αναπόφευκτος.

Το ξανασκέφτηκα και δεν υπάρχει άλλη λύση. Τι κάνω;

Απευθυνθείτε σε έναν δικηγόρο. Ακόμα και αν δυσκολεύεστε οικονομικά, οι περισσότεροι δικηγόροι δεν θα σας χρεώσουν την πρώτη ενημερωτική επίσκεψη και θα μάθετε πολλά χρήσιμα πράγματα από αρμόδια χείλη και όχι από φήμες.

Πώς λύνεται ο γάμος;

Ο γάμος λύνεται με την έκδοση δικαστικής απόφασης διαζυγίου. Η απόφαση αυτή μπορεί να εκδοθεί συναινετικά, με κοινή δηλαδή αίτηση των συζύγων οι οποίοι υποβάλλουν έγγραφη συμφωνία, ή με αίτηση μόνο του ενός η οποία στρέφεται κατά του άλλου.

Δικαιούμαι διατροφή;

Με απλά λόγια, αν εργάζεστε ή έχετε εισοδήματα από άλλες πηγές με τα οποία μπορείτε να συντηρήσετε τον εαυτό σας, όχι. Επίσης δεν θα δικαιούστε διατροφή αν ξαναπαντρευτείτε ή συζείτε μόνιμα με άλλον σύντροφο. Τέλος, υπάρχει περίπτωση να μην δικαιούστε διατροφή αν είστε υπαίτιος/α του διαζυγίου ή για άλλον σπουδαίο λόγο.

Πού θα μείνω αν χωρίσω;

Το ποιος θα μείνει στην οικογενειακή στέγη κατά την περίοδο της διάστασης των συζύγων και μέχρι την λύση του γάμου, κρίνεται με βάση το συμφέρον των παιδιών. Στην πράξη, είναι σύνηθες να παραχωρείται από το δικαστήριο η χρήση του σπιτιού στον σύζυγο που έχει και την επιμέλεια των τέκνων, ώστε να μην διαταραχθεί η καθημερινότητά τους. Μετά την λύση του γάμου, καθένας από τους πρώην συζύγους έχει δικαίωμα να κατοικεί στην ιδιοκτησία του.

Ποιός αναλαμβάνει την επιμέλεια των ανήλικων;

Μετά την συνταγματική κατοχύρωση της ισότητας των δύο φύλων, η επιμέλεια των παιδιών ανατίθεται από το Δικαστήριο στον καταλληλότερο από τους συζύγους να την ασκήσει. Τα κριτήρια καταλληλότητας είναι πολλά, και αφορούν αποκλειστικά το ψυχολογικό και υλικό συμφέρον των παιδιών. Αν τα παιδιά είναι σε ηλικία που μπορούν να διατυπώσουν προσωπική άποψη με σχετική ωριμότητα, τότε μπορούν να ερωτηθούν και αυτά από το Δικαστήριο. Μία γενική αρχή που εφαρμόζεται, είναι ο μη χωρισμός των αδελφών μεταξύ τους. Επίσης, ειδικά όσον αφορά τα μικρότερα παιδιά και τα βρέφη, η επιμέλεια ανατίθεται στην μητέρα στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων.

Είναι χρήσιμο να διαχωρίζουμε την υποχρέωση της επιμέλειας, από την γονική μέριμνα η οποία είναι υπέρτερο καθήκον και δικαίωμα που περιλαμβάνει την επιμέλεια και συνήθως ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς ακόμη και μετά τον χωρισμό ή την λύση του γάμου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου, καθώς και την νόμιμη εκπροσώπησή του.

Μπορώ να μετακομίσω με τα παιδιά μου;

Ο γονέας που έχει την επιμέλεια των τέκνων, μπορεί να επιλέξει ελεύθερα τον τόπο διαμονής του εντός της Ελληνικής επικράτειας χωρίς περιορισμό. Σε περίπτωση που επιθυμεί να μεταναστεύσει σε άλλη χώρα, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα καθώς αν και έχει τυπικά το δικαίωμα αυτό, μία τέτοια απόφαση μπορεί να δημιουργήσει αξίωση του άλλου γονέα για αφαίρεση της επιμέλειας.

Τι είναι το δικαίωμα της επικοινωνίας γονέα με τα παιδιά;

Είναι, κατ’ αρχήν, όπως λέει η λέξη, «δικαίωμα» και όχι υποχρέωση του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια των παιδιών και επομένως δεν κατοικεί μαζί τους. Δυστυχώς ή ευτυχώς, ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια των παιδιών δεν μπορεί να υποχρεωθεί νομικά να τα βλέπει ή να επικοινωνεί μαζί τους. Το δικαίωμα αυτό ασκείται με τρόπο και σε χρόνο που μπορεί να καθοριστεί είτε μετά από συμφωνία των γονέων, είτε μετά από δικαστική απόφαση, και ο γονέας που έχει την επιμέλεια των παιδιών υποχρεούται να μην παρεμποδίζει την επικοινωνία αυτή. Ταυτόχρονα όμως, δεν υποχρεούται και να «αναγκάζει» τα παιδιά να βλέπουν τον άλλον γονέα αν τα ίδια δεν το επιθυμούν.

Ελπίζω οι γενικές και πρώτες αυτές ερωτήσεις και απαντήσεις να σας έχουν βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε κάποια πράγματα. Φυσικά, τα θέματα του οικογενειακού δικαίου δεν εξαντλούνται στα παραπάνω, και πάντοτε υπάρχουν περιπτώσεις εξαιρέσεων. Θα προσπαθήσω η επικοινωνία μας μέσα το eimaimama.gr να είναι τακτική, και εάν υπάρχουν συγκεκριμένες απορίες στις οποίες μπορώ να βοηθήσω, θα χαρώ πολύ να το κάνω.