Δεν αξίζει να δίνεις συμβουλές στο παιδί σου

«Ο πατέρας μου μού έδωσε δύο πολύ χρήσιμες συμβουλές – τα όσα έμαθα από τον τρόπο με τον οποίο ζούσε τη ζωή του όμως ήταν πολύ πιο σημαντικά»

Γράφει ο Tim Lott για τον The Guardian

Ένας συγγραφέας πιστεύει ακράδαντα πως οι λέξεις είναι το πιο σημαντικό, σχεδόν ιερό, μέσο επικοινωνίας. Συνειδητοποιώ όμως το πόσο ανεπαρκείς είναι οι λέξεις στο πλαίσιο της οικογένειας. Το να μπορέσεις να μεταφέρεις τα σωστά λόγια στο σωστό χρόνο στο σωστό άτομο είναι μία πολύ απαιτητική, σχεδόν αδύνατη αποστολή.

Θέλω να χρησιμοποιήσω τα λόγια μέσα στην οικογένεια για να μεταφέρω πληροφορίες και να θέσω ερωτήματα – όχι μόνο πληροφορίες όπως τι ώρα θα φάμε βραδινό και ερωτήσεις όπως πού πέταξαν τις κάλτσες τους. Θέλω να τους μεταφέρω γνώση – πραγματικά ουσιαστική γνώση γύρω από το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Σε αυτό όμως, τα λόγια δεν με βοηθούν.

Τα παιδιά μου συνήθιζαν να έρχονται με ερωτήσεις σχετικά με το πώς λειτουργεί ο κόσμος, αλλά πλέον είναι πιο συχνό να πηγαίνω εγώ σε εκείνα με ερωτήσεις – πώς λειτουργεί ένας υπολογιστής, τι σημαίνει μία συντομογραφία ή ένα καινούριο κομμάτι της αργκό.

Θέλω να τους προσφέρω τη σοφία που συγκέντρωσα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μου, αλλά ξέρω πως αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα ματαιοδοξίας. Η σοφία του ενός είναι η τρέλα του άλλου. Όσο κι αν προσπαθείτε να εμποδίσετε τα παιδιά σας να κάνουν τα ίδια λάθη με εσάς, το να κάνουμε λάθη είναι ένα κομμάτι της φυσικής μας εξέλιξης ως άνθρωποι. Ακόμη κι αν αυτό δεν ήταν αλήθεια, τα παιδιά μου δεν ενδιαφέρονται να ακούσουν για τα θέματα με τα οποία απασχολούμαι εγώ ως συγγραφέας – τα σφάλματα της ανθρώπινης φύσης, τις αρνήσεις που τροφοδοτούν την προσωπικότητα, τα φρούρια που χτίζουμε γύρω μας από το φόβο της αβεβαιότητας. Δεν θα μπορούσα να τους μιλήσω για όλα τα πράγματα που θα ήθελα – επειδή θα ακούγονταν πομπώδη και επειδή τα ίδια δεν θα ενδιαφέρονταν να τα ακούσουν.

Δύο συμβουλές μου έδωσε ο πατέρας μου στη ζωή του – «Να έχεις πάντοτε πρόχειρη μια βεντούζα για το ξεβούλωμα» και «Να μην ξεχνάς να λες στη γυναίκα σου πως την αγαπάς». Μία από αυτές τις συμβουλές αποδείχτηκε χρήσιμη, αλλά γενικότερα, ο πατέρας μου με «δίδαξε» απλά με τον τρόπο τον οποίο ζούσε. Ποτέ του δεν μίλησε άσχημα για κάποιον και ήταν πάντοτε ειλικρινής και ευγενικός. Προσπάθησα να τον μιμηθώ, όχι πάντοτε με επιτυχία, αλλά τα μηνύματα που μου έδωσε δεν αποτελούνταν κατά βάση από λέξεις. Το να βρίσκεις τις λέξεις που θα καταφέρουν να εισχωρήσουν στον κόσμο κάποιου άλλου είναι η δύναμη ενός συγγραφέα, αλλά αυτό το χάρισμα είναι πραγματικά ανεπαρκές στον πραγματικό κόσμο, όπως αποδείχτηκε.

Ελάχιστα γνωρίζω για το πώς με βλέπουν τα παιδιά μου – αν είμαι παράδειγμα προς μίμηση ή φορέας λαθών τα οποία θα πρέπει να αποφεύγουν. Ίσως να μην έχει σημασία, αρκεί να μαθαίνουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Ό,τι κι αν ισχύει όμως, μαθαίνουν λιγότερο από τα λόγια και περισσότερο από τις πράξεις.

Το να ζεις μέσα από τον προφορικό λόγο είναι αγχωτικό, δεν έχει συνοχή, είναι γεμάτο αδιέξοδα και ψευδή νοήματα. Περνώ υπερβολικά πολύ χρόνο στη σιωπή και πιστεύω πως έχει αρκετά αγαθά. Για την ακρίβεια ορισμένες από τις πιο τρυφερές στιγμές που έχω ζήσει με την οικογένειά μου ήταν σιωπηλές – βλέπαμε κάποια ταινία όλοι μαζί, κάναμε κάποιο μακρινό ταξίδι. Η οικειότητα σχεδόν ορίζεται από το πόσο άνετα αισθάνεσαι στη σιωπή.

Θα επιστρέψω τώρα στη σιωπή. Αλλά θα κλείσω λέγοντας πως οι περισσότερες οικογένειες – οι περισσότεροι άνθρωποι – περνούν τον περισσότερο χρόνο τους μιλώντας πάρα πολύ και κατανοώντας ο ένας τον άλλον πάρα πολύ λίγο. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές, τα λόγια έχουν ακόμη λιγότερη δύναμη, αφού είναι δυσκολότερο να τα ακούσει κανείς με τόσα πράγματα που συμβαίνουν γύρω του. Βασίζουμε την πίστη μας στα λόγια, αλλά αυτά ολοένα και μας εγκαταλείπουν και μας παραπλανούν. Αυτό που απομένει είναι ένας ανεπαίσθητος θόρυβος – και η συμπεριφορά μας. Ένα χαμόγελο. Μια αγκαλιά. Μια σιωπηλή συγχώρεση. Μία βουβή αποδοχή.