Άγχος εξετάσεων και τρόποι διαχείρισης: Συμβουλές για μαθητές και γονείς

Οι εξετάσεις, είτε είναι ενδοσχολικές, είτε πανελλαδικές (αυτές είναι ακόμα πιο απαιτητικές), προκαλούν κάθε χρόνο υψηλό άγχος στην πλειοψηφία των μαθητών αλλά και στις οικογένειες τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Οι εξετάσεις στην Ελλάδα υπερεπενδύονται συναισθηματικά. Συνδέονται με την πνευματική επάρκεια του παιδιού και γίνονται η ευκαιρία να αποδείξει τις ικανότητες του. Στην περίπτωση των πανελληνίων οι εξετάσεις είναι συνδεδεμένες με την πρόοδο και την εξέλιξη και συχνά θεωρούνται ο μόνος δρόμος για την επαγγελματική αποκατάσταση κατά την ενηλικίωση.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, δεν είναι περίεργο επομένως γιατί οι εξετάσεις φορτίζουν με άγχος όλα τα εμπλεκόμενα μέλη κάθε χρόνο. Τα παιδιά ανησυχούν ότι σε μια ενδεχόμενη αποτυχία, θα απογοητεύσουν τους σημαντικούς άλλους, θα γίνουν αποδέκτες αρνητικών σχολίων και κριτικής αλλά και θα διαψεύσουν τις προσδοκίες που οι ίδιοι έχουν για τον εαυτό τους. Όμως για τους ίδιους περίπου λόγους φοβούνται και οι γονείς. Η αποτυχία του παιδιού τους στις εξετάσεις καταρρίπτει τα όνειρα που έχουν για εκείνο, γίνεται αιτία να νιώσουν ενδεχομένως ντροπή προς τον κοινωνικό περίγυρο, αλλά επίσης θεωρείται η καταστροφή του μέλλοντος του παιδιού. Ένα παιδί που αποτυγχάνει στις εξετάσεις, είναι συχνά για τους γονείς ένα παιδί που δεν θα καταφέρει να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες ως ενήλικας, ένα παιδί που θα έχει περιορισμένες δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης και ένας ενήλικας που θα αδυνατεί να αναλάβει ευθύνες.

Κατανοούμε επομένως, ότι οι εξετάσεις κάθε χρόνο γίνονται οικογενειακή υπόθεση η οποία τρομοκρατεί όλα τα μέλη. Όμως ταυτόχρονα ταλαιπωρούν την οικογένεια και ιδιαίτερα τους μαθητές, για τους οποίους το άγχος μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορα συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, ξηρότητα του στόματος, σωματικούς πόνους (κεφαλαλγία, επιγαστραλγία, μυϊκοί πόνοι), δύσπνοια, απώλεια όρεξης, δυσκολία στον ύπνο, εφιάλτες, απομόνωση, ευερεθιστότητα και επιθετικότητα κ.α. Η ενέργεια μειώνεται και η όρεξη για διάβασμα επίσης, ενώ συχνό είναι και το φαινόμενο της παραίτησης. Αυτό οδηγεί κατά κανόνα στο αποτέλεσμα που αρχικά τρομοκρατεί και αγχώνει: την αποτυχία.

Πώς μπορείτε ως μαθητές να μειώσετε το άγχος σας;

Οργανώστε το χρόνο και την ύλη και προσπαθήστε να τηρήσετε ένα ημερήσιο πρόγραμμα μελέτης, το οποίο δεν θα είναι εξαντλητικό για εσάς.

Κάντε διαλείμματα αποφόρτισης με ευχάριστες δραστηριότητες.

Προσπαθήστε να τρέφεστε σωστά, με τροφές που θα σας δώσουν ενέργεια.

Μην διαβάζετε ως αργά τη νύχτα, χρειάζεται να κοιμόσαστε σωστά για να έχετε μια καλή σωματική κατάσταση.

Παρατηρήστε τον εαυτό σας. Το άγχος αυξάνεται από τις σκέψεις οι οποίες μας κατακλύζουν. Όσο πιο αρνητικές, τόσο μεγαλύτερο το άγχος. Παρατηρήστε αυτές τις σκέψεις, καταγράψτε τες αν αυτό είναι δυνατό και προσπαθήστε να αντικαταστήσετε κάθε μια με μια άλλη πιο θετική.

Αποφύγετε να μιλάτε συνεχώς για τις εξετάσεις. Απασχολήστε το μυαλό σας με άλλα θέματα, ενδεχομένως λιγότερο αγχογόνα.

Την ημέρα των εξετάσεων, αποφύγετε τις επαναλήψεις της τελευταίας στιγμής και μην προσπαθείτε να ανακαλέσετε όσα έχετε διαβάσει. Το πιο πιθανό είναι εκείνη τη στιγμή να έχετε την αίσθηση ότι δεν θυμόσαστε τίποτα, πράγμα μάλλον αδύνατο.

Την στιγμή των εξετάσεων, προσπαθήστε να διατηρήσετε έναν σταθερό ρυθμό στην αναπνοή σας και ανατρέξτε με τη σκέψη σας σε μια ευχάριστη δραστηριότητα για λίγα λεπτά, έως ότου νιώσετε πιο χαλαροί.

Ξεκινήστε από τις ερωτήσεις που γνωρίζετε καλά, αυτό θα σας τονώσει την αυτοπεποίθηση και θα σας οδηγήσει να απαντήσετε όσες σας δυσκολεύουν με μεγαλύτερη ψυχραιμία.

Τέλος, σκεφτείτε ότι οι εξετάσεις μπορούν να διευκολύνουν το στόχο σας αλλά δεν μπορούν να σας εμποδίσουν οριστικά από αυτόν. Επιπλέον η οποιαδήποτε αποτυχία δεν μειώνει την αυτοαξία σας ως άτομα. Ανεξαρτήτου αποτελέσματος, εξακολουθείτε να είστε άτομα ικανά, άξια να σας αγαπούν.

Τι μπορείτε να κάνετε οι γονείς για να βοηθήσετε τα παιδιά σας;

Καταρχήν κατανοήστε ότι το παιδί σας είναι αυτό που δίνει εξετάσεις και όχι εσείς. Επομένως, το αποτέλεσμα αυτών, θετικό ή αρνητικό, αφορά εκείνο αποκλειστικά, μη του προβάλετε τις δικές σας επιθυμίες ή προσδοκίες γιατί με τον τρόπο αυτό του μεταδίδετε περισσότερο άγχος.

Παρατηρήστε τα δικά σας συναισθήματα και κατανοήστε τα. Για ποιο λόγο νιώθετε εσείς οι ίδιοι αγχωμένοι, πώς επηρεάζει εσάς προσωπικά η επίδοση του παιδιού στις εξετάσεις; Σίγουρα έχετε καλές προθέσεις και επιθυμείτε το καλύτερο για το παιδί σας, όμως είναι μόνο η ανησυχία για το δικό του μέλλον ή μήπως έχετε συνδέσει την επίδοση του παιδιού με τη δική σας εικόνα ως γονείς, με την γενικότερη αξία όλης της οικογένειας;

Σε περίπτωση που ισχύει το τελευταίο, θυμηθείτε ότι η επίδοση του παιδιού σας δεν πρέπει να μειώνει την αγάπη και το θαυμασμό σας προς εκείνο. Επαινέστε την προσπάθεια και εντοπίστε όλους τους υπόλοιπους λόγους για τους οποίους μπορείτε να είστε περήφανοι.

Θυμηθείτε ότι όσο πιο ήρεμα αντιμετωπίζετε εσείς τις εξετάσεις του παιδιού, τόσο περισσότερο θα βοηθήσετε και εκείνο να είναι ήρεμο και αποδοτικό.

Επιτρέψτε του να οργανώσει το διάβασμα του μόνο του, μην είστε επικριτικοί ή αυστηροί.

Ακούστε το παιδί όταν εκείνο έχει την ανάγκη να σας μιλήσει, μη προσπαθείτε να το παρηγορήσετε ή να του πείτε πώς να νιώθει. Δείξτε κατανόηση στο άγχος του και προτείνετε του τρόπους για να χαλαρώνει. Μερικές φορές απλά το να ακούσουμε κάποιον είναι περισσότερο βοηθητικό από οτιδήποτε άλλο.

Δείξτε υπομονή στην κακή διάθεση και τον εκνευρισμό.

Δείξτε φροντίδα αλλά όχι υπερπροστασία.

Συμπερασματικά:

Οι εξετάσεις είναι μια ψυχοφθόρα διαδικασία, την οποία δυστυχώς όλα τα παιδιά θα πρέπει να περάσουν σε κάποιες περιόδους της ζωής τους. Ακολουθώντας τα παραπάνω μπορούμε να διευκολύνουμε τους μαθητές. Σε περιπτώσεις όμως που το άγχος παραμένει έντονο και μη διαχειρίσιμο καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε έναν ειδικό για να αποφύγουμε περαιτέρω προβλήματα και συμπτώματα.

πηγή: psycholozin.gr