Μαμά από την ανάποδη

Με πήρε ένας φίλος από το σπίτι της μαμάς του και μου είπε «με πιάνει απελπισία». Και κατάλαβα ακριβώς τι εννοεί. Την έχω την απελπισία αυτού του είδους. Όπως και την μαμά ανάλογου είδους.

γράφει η Μανίνα Ζουμπουλάκη

Η μαμά μου είναι μια χαρά, δεδομένων των συνθηκών: Κρίση, κατάπτωση και τα σχετικά. Είναι καλλιεργημένη, με σώας τας φρένας και καλά στην υγεία της. Την καταβάλλει (ψυχικά και σωματικά) η συγκατοίκηση με τον μπαμπά, που δεν βλέπει.

Χρόνια τώρα δεν έχω συμβιβαστεί με την λέξη «τυφλός». Μου ακούγεται σαν ελάττωμα ενώ δεν είναι. Απλώς δεν βλέπει.

Έβλεπε, κι έτρεχε πάνω κάτω, περπατούσε χιλιόμετρα, και ήταν σαν όλους τους μπαμπάδες: «έπιανε την πέτρα και την έστιβε» όπως λέμε για τους μπαμπάδες μας από μια ηλικία και μετά.

Η μαμά του κολλητού μου είναι μεγαλύτερη από την δικιά μου (ογδονταφεύγα) και εμφανίζει συμπτώματα άνοιας. Κι αυτή επίσης είναι καλλιεργημένη γυναίκα, σούπερ μαμά και γιαγιά. Και… δεν ξέρω πώς να την περιγράψω την απελπισία του να βλέπεις τους γονείς σου να μην καλυτερεύουν μέρα με τη μέρα, να μην μένουν ίδιοι, κυρίως, να μην σε κοιτάζουν με το βλέμμα του γονιού όπως έκαναν για 20, 30, 40, 50, 60 χρόνια. Να μην θέλεις να δείς ότι χειροτερεύουν δηλαδή, και να μην θέλεις με τίποτα την επόμενη πίστα, όσο προχωρημένη κι αν είναι η ηλικία σου ή η δικιά τους, των γονιών σου.

Θυμάμαι ένα κείμενο του Σωτήρη Κακίση πριν 20-25 χρόνια: έγραφε για τον πρόωρο θάνατο του μπαμπά του από καρκίνο όταν ο ίδιος ήταν παιδάκι, και πόσο τεράστιο σοκ ήταν, και πώς τον αποχαιρέτισε στο κρεβάτι του νοσοκομείου. Είχα σκεφτεί τότε «Δόξα σοι ο Θεός οι γονείς μου ζούνε!» – παρ΄όλο που κι ο ίδιος ο Σωτήρης έγραφε πολύ σωστά, «Ο ρόλος του παιδιού είναι να συνοδεύει τον γονιό του στον τάφο και όχι το αντίθετο». Έτσι είναι. Στη ζωή ο ρόλος μας γίνεται κάμποσες φορές συνοδευτικός, είμαστε μάρτυρες σε θανάτους δικών μας ανθρώπων. Δύο από αυτούς είναι οι γονείς μας, που σωστά και δίκαια θα πρέπει να τους «πάμε ως τον τάφο».

Απλώς… είναι απελπισία να βλέπεις τους γονείς σου να καταβάλλονται από το Χρόνο και να μην μπορείς να κάνεις απολύτως τίποτα. Χειρότερη απελπισία, συμφωνώ, είναι να΄χεις το παιδί σου άρρωστο όπου πάλι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, μόνο που στο παιδί σου ο ρόλος σου είναι δεδομένος (είσαι γονιός) ενώ στον μπαμπά και στη μαμά σου είναι μεταγενέστερο «χώσιμο». Με την έννοια ότι φαντάζεσαι πώς πάντα είναι εδώ για να σε βοηθάνε, κι όχι για να τους βοηθάς εσύ. Δεν θέλουν ούτε οι ίδιοι να τους βοηθάς εσύ.

Κι εδώ πατάει η απελπισία.

Πρόκειται για ένα βαρύ συναίσθημα που ακούγεται πιο αεράτο απ΄ότι είναι. Σου δημιουργεί άγχος, απελπιστικό άγχος, το να μην ξέρεις πώς να πείσεις τον γονιό σου να βγεί από το σπίτι, να περπατήσει, να ανέβει ψυχολογικά, να ντυθεί, να φάει ή να μην φάει, να πάρει φάρμακα, να κάνει οτιδήποτε. Είσαι σε απελπισία επειδή δεν ξέρεις τι σκατά να του πείς για να τον φτιάξεις, πώς να του αλλάξεις διάθεση, πώς να τον βγάλεις από το λούκι του… για να τον πάς, που; Θέλω να πώ, πριν έξι-εφτά χρόνια είχαμε όλοι αισιόδοξα και ανεβαστικά πράγματα να πούμε στους γονείς μας και όσο περνάει ο καιρός ζαρώνει η θεματολογία σα να΄χει οστεοπόρωση, μιλάμε για απλήρωτους λογαριασμούς, δάνεια, χρέη, θηλιές σε λαιμούς και αδιέξοδα. Ακόμα κι όταν δεν μιλάμε στους γονείς μας για όλα αυτά, δυσκολευόμαστε να τους τα κρύψουμε.

Ο γονιός γενικά αντιλαμβάνεται πράγματα χωρίς λόγια. Όσα καραγκιοζιλίκια και να του κάνεις, «πιάνει» στην ατμόσφαιρα την απελπισία σου, κι αυτό σε απελπίζει ακόμα περισσότερο. Σε κάνει να θυμώνεις, με τον εαυτό σου πρώτα και με το γονιό μετά. Θα ήθελες δηλαδή να τον πάς στη Χαβάη αλλά δεν γίνεται όχι μόνο επειδή δεν έχεις λεφτά ούτε μέχρι το Λουτράκι, αλλά επειδή (ο γονιός) δεν αντέχει πιά τα ταξίδια, παρα-μεγάλωσε. Δεν μπορεί να διανοηθεί ότι θα φτιάξει βαλίτσα. Δεν θέλει να πάει στη Χαβάη, ούτε καν στο Λουτράκι. Θέλει να μείνει μέσα, σπίτι του, με την τηλεόραση να χαζοπαίζει. Δεν είναι αυτός που θυμάσαι.

Ούτε εσύ είσαι αυτός που θυμάσαι, γιατί να είναι ο γονιός σου; Ότι υποχρέωση είχε απέναντί σου, έληξε εδώ και χρόνια (τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση: πρακτικά, από τα 18. Θεωρητικά, από τα 33 που έγινα κι εγώ μαμά…)

Τα λέω μπερδεμένα και δεν καταλαβαίνει κανείς τι είδους απελπισία σε δέρνει όταν ο γονιός σου, ναι μεν δεν πετάει αητό, στέκεται δε ακόμα στα πόδια του: το «ακόμα» σου κάνει τα νεύρα πατατάκια, καταρχήν, και θέλεις να μην βλέπεις ότι στέκεται κάθε μέρα και λιγότερο. Το να βλέπεις αλλά να κάνεις ότι δεν βλέπεις σας λέω είναι μεγάλη απελπισία.

Και δεν έχω λύση, απάντηση, πρόταση για τον κολλητό μου με τη μαμά του που δεν τον ακούει, κάνει τα δικά της και πεισμώνει ή παίρνει λάθος αποφάσεις τη μία μετά την άλλη.

Συμφωνώ ότι υπάρχουν πολύ χειρότερα πράγματα στη ζωή από το να είσαι μάρτυρας της σταθερής πορείας του γονιού σου προς την Μεγάλη Έξοδο. Κι η απελπισία είναι ένα συναίσθημα όπως όλα τα άλλα στην τελική, ανθίζει σαν παραφυάδα όπου υπάρχει αγάπη… αλλά αν δεν υπήρχε η ρημάδα η αγάπη νομίζω πάλι θα άνθιζε η απελπισία, καθολικότερη, πιο ολοκληρωτική. Θα μας είχε καταπιεί ολόκληρους οπότε, πάλι καλά. Που είναι εδώ οι γονείς μας – ακόμα – και μας κάνουν να αισθανόμαστε απελπισία…

*** …. Καλή Χρονιά σε όλες τις μαμάδες: αυτές που ακούνε κι αυτές που δεν ακούνε τα παιδιά τους, τις φρέσκιες κι αυτές που είναι μαμάδες πολλάααααα χρόνια, τις γιαγιάδες και τις νεοσύλλεκτες!