«Αρχικό γάλα» και «υστερόγαλα» – Τι σημαίνουν και τι σημασία έχουν;

Κατά τη διάρκεια του θηλασμού των μωρών μας, είναι αναπόφευκτο να ακούσουμε πολλές φορές τους όρους «αρχικό γάλα» και «υστερόγαλα». Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με το θέμα, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε πολλές παρεξηγήσεις. Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν τα πράγματα:

Τι σημαίνουν οι όροι «αρχικό γάλα» και «υστερόγαλα»;

Ο όρος «αρχικό γάλα» αναφέρεται στο γάλα που παίρνει το μωρό στην αρχή του θηλασμού, το οποίο είναι αρκετό σε ποσότητα αλλά φτωχό σε λίπη.

Ο όρος «υστερόγαλα» αναφέρεται στο γάλα που πίνει το μωρό προς το τέλος του θηλασμού, το οποίο είναι πιο λίγο σε ποσότητα αλλά πλούσιο σε λίπη.

Στην πραγματικότητα, οι όροι αυτοί αναφέρονται σε δείγματα μητρικού γάλακτος που έχουν παρθεί στην αρχή ενός γεύματος θηλασμού (αρχικό γάλα) και δείγματα μητρικού γάλακτος από το τέλος του γεύματος (υστερόγαλα). Πάντως, η χρησιμότητα αυτών των όρων είναι διφορούμενη.

Γιατί;

Μια φωτογραφία από την Wikipedia μας βοηθάει να δούμε την διαφορά. Στην φωτογραφία βλέπουμε 25ml μητρικού γάλακτος: το «αρχικό γάλα» είναι στην αριστερή φωτογραφία και το «υστερόγαλα» στην δεξιά.

Το πρόβλημα είναι ότι η σύγκριση δειγμάτων μητρικού γάλακτος από την αρχή και από το τέλος του γεύματος θηλασμού, δεν μας λέει τίποτα για το τι γίνεται στο μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του γεύματος.

Οι μητέρες λανθασμένα πιστεύουν ότι το στήθος τους παράγει δύο διαφορετικούς τύπους γάλακτος και αναρωτιούνται συνεχώς για το πόση ώρα πρέπει να θηλάζουν μέχρι να αλλάξει μαγικά το «αρχικό γάλα» σε «υστερόγαλα».

Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα;

Το στήθος μας παράγει μόνο ένα είδος γάλακτος

Δεν υπάρχει κανένα μαγικό κουμπί που να αλλάζει τη σύσταση του γάλακτος κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Στην πραγματικότητα δεν μπορεί να υπάρξει ακριβής διάκριση ανάμεσα στο «αρχικό γάλα» και στο «υστερόγαλα». Το μητρικό γάλα πράγματι αλλάζει σύσταση κατά τη διάρκεια του θηλασμού, αλλά αυτό συμβαίνει σταδιακά και όχι ξαφνικά.

Γιατί το μητρικό γάλα αλλάζει σύσταση κατά τη διάρκεια του θηλασμού;

Η απάντηση βρίσκεται στο τι συμβαίνει με το λίπος του μητρικού γάλακτος όταν το μητρικό γάλα:

Παράγεται: οι μαστοί μας παράγουν συνεχώς γάλα, το οποίο περιέχει σφαιρίδια λίπους που «κολλούν» μεταξύ τους αλλά και στους γαλακτοφόρους πόρους.

Αποθηκεύεται στο στήθος: το μητρικό γάλα που παράγεται ανάμεσα στα γεύματα, κατευθύνεται προς τη θηλή και συγκεντρώνεται στο στήθος, ενώ τα σφαιρίδια λίπους που είναι κολλημένα μεταξύ τους παραμένουν ψηλά στους γαλακτοφόρους πόρους.

Αδειάζει από το στήθος: όταν συμβαίνει το αντανακλαστικό καθόδου του γάλακτος, οι γαλακτοφόροι πόροι διαστέλλονται και το γάλα «φεύγει» από το στήθος. Το γάλα που φεύγει στην αρχή του γεύματος μπορεί να είναι πιο χαμηλά σε λιπαρά γιατί τα σφαιρίδια του λίπους βρίσκονται ακόμα «κολλημένα» ψηλά στους γαλακτοφόρους πόρους. Καθώς ο θηλασμός συνεχίζεται, το στήθος αδειάζει και όλο και περισσότερο λίπος αποκολλάται και το μητρικό γάλα γίνεται πιο λιπαρό. Αυτό σημαίνει ότι το λίπος του γάλακτος σταδιακά αυξάνεται σε κάθε στήθος ξεχωριστά, κατά τη διάρκεια του ίδιου γεύματος.

Πώς γνωρίζουμε ότι η αύξηση του λίπους είναι σταδιακή;

Είναι πολύ εύκολο να αποδείξουμε αυτή την σταδιακή αύξηση σε λίπος, με εικόνες.

Αυτά είναι δείγματα από γάλα που αντλήθηκε κατά τη διάρκεια μιας συνεδρία άντλησης και φαίνεται ξεκάθαρα η σταδιακή αύξηση λίπους στο μητρικό γάλα.

Προσέξτε την σταδιακή αλλαγή χρώματος σε κάθε μπουκαλάκι. Πρόκειται για την σταδιακή αύξηση του λίπους από την αρχή της άντλησης (νούμερο 1) ως το τέλος της (νούμερο 12). Εάν αφαιρέσουμε τα μπουκαλάκια 2-11, τότε θα έχουμε μια εικόνα παρόμοια με αυτή της Wikipedia:

Η παραπάνω φωτογραφία δείχνει την μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο μητρικό γάλα που έχει αντληθεί στην αρχή ενός γεύματος θηλασμού και στο μητρικό γάλα που έχει αντληθεί στο τέλος του γεύματος. Δεν μας λέει όμως τίποτα για το τι γίνεται ανάμεσα στα δύο αυτά δείγματα. Μόνο η φωτογραφία των 12 δειγμάτων μας δίνει ολοκληρωμένη εικόνα: δηλαδή την σταδιακή αύξηση του περιεχομένου του γάλακτος σε λίπος

Στην επόμενη φωτογραφία προσέξτε πώς το γάλα που έχει μείνει για λίγο στάσιμο στα μπουκαλάκια έχει χωριστεί σε δύο στρώματα. Το λίπος είναι το στρώμα που βρίσκεται στην κορυφή.

Προσέξτε επίσης ότι το μητρικό γάλα στο μπουκαλάκι νούμερο 1, περιέχει κι αυτό λίπος, λίγο αλλά λίπος.

Προσέξτε επίσης την αυξανόμενη ποσότητα του στρώματος λίπους που συγκεντρώνεται στο πάνω μέρος, στα μπουκαλάκια 1-12.

Πόσο λίπος τελικά περιέχουν τα μπουκαλάκια με το μητρικό γάλα;

Πριν συνεχίσω, πρέπει να σας πω ότι αυτές οι φωτογραφίες δείχνουν το δείγμα γάλακτος μιας συγκεκριμένης γυναίκας. Είναι απίθανο να έχουμε τα ίδια αποτελέσματα με το μητρικό γάλα κάθε γυναίκας. Ωστόσο, μπορούμε να καταλάβουμε το τι πραγματικά συμβαίνει γενικά. Στον παρακάτω πίνακα θα δείτε τις αναλύσεις των συστατικών σε κάθε ένα από τα μπουκαλάκια του μητρικού γάλακτος χωριστά:

TS = τα υπόλοιπα συστατικά του μητρικού γάλακτος

Οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες, το λίπος και τα υπόλοιπα συστατικά μετρώνται σε γραμμάρια ανά 100ml.

Αν και είναι γεγονός ότι το λίπος στο μητρικό γάλα σταδιακά αυξάνεται καθώς το στήθος αδειάζει, είναι σημαντικό επίσης να καταλάβουμε ότι η περιεκτικότητα του λίπους στο μητρικό γάλα δεν διαφέρει μόνο στην αρχή και το τέλος του θηλασμού, αλλά διαφέρει επίσης σημαντικά από μητέρα σε μητέρα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά επίσης μπορεί να διαφέρει πολύ από γεύμα σε γεύμα, ακόμα και στην ίδια μητέρα. Η διαφορά της περιεκτικότητας σε λίπος μπορεί επίσης να εξαρτάται, σε κάποιο βαθμό, από τη χρονική διάρκεια ανάμεσα στα γεύματα. Αυτός είναι ένας λόγος που δεν είναι καλή ιδέα να περιμένετε να «γεμίσει» το στήθος σας πριν θηλάσετε.

Γενικά, όσο πιο γεμάτο είναι το στήθος,

τόσο πιο φτωχό σε λίπη είναι το γάλα, και
τόσο πιο μεγάλη είναι η διαφορά στην περιεκτικότητα λίπους ανάμεσα στην αρχή και στο τέλος του θηλασμού.

Όσο πιο άδειο είναι το στήθος,

τόσο πιο πλούσιο σε λίπη είναι το γάλα, και
τόσο πιο μικρή είναι η διαφορά στην περιεκτικότητα λίπους ανάμεσα στην αρχή του θηλασμού και στο τέλος του.

Τελικά, δεν έχει τόση σημασία η χρονική διάρκεια του θηλασμού για να έχουμε γάλα πλούσιο σε λιπαρά. Εάν ο χρόνος ανάμεσα στους θηλασμούς είναι μικρός, τότε το γάλα στην αρχή του θηλασμού θα είναι κι αυτό πλούσιο σε λιπαρά.

«Τα μωρά μπορεί να έχουν διαφορετικές διατροφικές συνήθειες, να θηλάζουν για ορισμένη χρονική διάρκεια διαφορετική σε κάθε μωρό, και να κάνουν διαλείμματα με διαφορετικό ρυθμό το καθένα και παρόλα αυτά να παίρνουν ικανοποιητικό βάρος».

Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να θυμάστε είναι ότι:

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν θηλάζετε όποτε θέλει το μωρό και προσφέρετε και το άλλο στήθος στο τέλος του κάθε γεύματος, δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανησυχείτε για το τι περιέχει το γάλα σας.

ΟΛΑ τα συστατικά του μητρικού γάλακτος είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του μωρού και όχι μόνο το λίπος.

Βίκυ Φαρδογιάννη – Πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC

[divider]
Η Βίκυ Φαρδογιάννη είναι πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC και εργάζεται στο χώρο του θηλασμού για περισσότερο από δέκα χρόνια.

Θα την βρείτε στο thilasmos.com

και στη Facebook σελίδα “Thilasmos – Θηλασμός“