Πώς να σταματήσετε να είστε υπερβολικοί γονείς

Γράφει η Pamela Druckerman για τους The New York Times

Πέρασα πρόσφατα ένα απόγευμα με κάποιους Νορβηγούς οι οποίοι γυρίζουν ένα ντοκιμαντέρ που αφορά στο πώς ανατρέφουν οι Γάλλοι τα παιδιά τους. Γιατί να ενδιαφέρει τους ανθρώπους σε μία από τις πιο επιτυχημένες χώρες του κόσμου το πώς μεγαλώνει κάποιος άλλος τα παιδιά του;

Στη Νορβηγία «υπάρχουν κακομαθημένα, παιδιά βασιλιάδες, πολλοί από εμάς είμαστε υπερβολικοί ως γονείς. Τα κακομαθαίνουμε», εξηγεί ο παραγωγός και πατέρας τριών παιδιών. Οι Γάλλοι «απαιτούν περισσότερα από τα παιδιά τους και αυτό για εμάς θα μπορούσε να αποτελέσει έμπνευση».

Πίστευα πως μόνο οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί γίνονταν γονείς ελικόπτερα. Στην πραγματικότητα, αποτελεί πλέον παγκόσμια τάση. Γονείς της μεσαίας τάξης από τη Βραζιλία, τη Χιλή, τη Γερμανία, την Πολωνία, το Ισραήλ, τη Ρωσία και άλλες χώρες έχουν υιοθετήσει και αυτοί μια αντίστοιχη προσέγγιση στον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Η μητέρα που είναι γεμάτη ενοχές και γίνεται θυσία για το παιδί της – η οποία ανησυχεί αν το παρακάνει ή αν δεν κάνει αρκετά για αυτό – έχει γίνει χαρακτηριστική φιγούρα σε όλο τον κόσμο. Σε ένα άρθρο από το Εθνικό Ταμείο Οικονομικής Έρευνας, το «Parenting With Style» (Μεγαλώνοντας τα παιδιά με στιλ», οι οικονομολόγει Matthias Doepke και Fabrizio Zilibotti αναφέρουν πως η υπερβολή στο μεγάλωμα των παιδιών πηγάζει από την ολοένα και αυξανόμενη ανισότητα, επειδή οι γονείς γνωρίζουν πως οι άνθρωποι με μεγαλύτερη μόρφωση και περισσότερες δεξιότητες θα τα πάνε καλύτερα στη ζωή τους. (Η Γαλλία είναι μία πλούσια χώρα στην οποία ο γονιός ελικόπτερο δεν αποτελεί τον κανόνα).

Η υπερπροστατευτικότητα καθοδηγείται επίσης από την επιστήμη. Οι πιο πρόσφατες μελέτες επάνω στον εγκέφαλο των νηπίων μπορούν να φτάσουν στα μάτια των γονιών τόσο στη Μπογκοτά όσο και στο Βερολίνο. Ανά τον κόσμο, οι άνθρωποι αναπαράγονται αργότερα στη ζωή τους, όταν είναι πιο πλούσιοι και πιο ευγνώμονες, κι έτσι η όλη εμπειρία της γονεϊκότητας γίνεται ιερή. Οι Σκανδιναβοί παραπονιούνται για τους «γονείς του κέρλινγκ», αναφερόμενοι στο άθλημα όπου πρέπει να τρίβεις μετά μανίας με μια «σκούπα» τον πάγο για να τσουλήσει επάνω του μία πέτρα. (Στη Νορβηγία «δεν υπολογίζουμε τα γκολ που μπαίνουν στους παιδικούς ποδοσφαιρικούς αγώνες αν αυτά είναι μικρότερα από 12 χρονών, επειδή θέλουμε να αισθάνονται όλοι νικητές», αναφέρει ο παραγωγός).

Ο τρόπος που ανατρέφουμε τα παιδιά μας στον εικοστό πρώτο αιώνα δεν είναι εντελώς παράλογος. Αντί να προσπαθήσουμε να τον εξαλείψουμε, προτείνω να ακολουθήσουμε μία στρατηγική και να τον περιορίσουμε: Να χαλιναγωγήσουμε τις υπερβολές και να τον εμποδίσουμε από το να γίνει κάτι χειρότερο. Με βάση τη δική μου μη-επιστημονική έρευνα, μελετώντας τη βιβλιογραφία της γονεϊκότητας και έχοντας τρία παιδιά, ακολουθούν ορισμένα βασικά πράγματα που θα έπρεπε να γνωρίζουν οι σύγχρονοι γονείς:

Τα μωρά δεν είναι αγροίκοι. Τα νήπια έχουν αντίληψη της γλώσσας πολύ πριν να είναι σε θέση να μιλήσουν. Αυτό σημαίνει πως μπορείς να τους μάθεις να μη σου εκτοξεύουν τα καρότα τους την ώρα του φαγητού κι έτσι να κάνεις τη ζωή σου πιο ήρεμη (και το πάτωμα του σπιτιού πιο καθαρό). «Έχετε περισσότερες προσδοκίες από τα παιδιά σας και αυτά θα ανταποκριθούν σε αυτές. Αν έχετε λιγότερες, αυτά θα καταβαραθρωθούν», γράφει η Emma Jenner στο βιβλίο της “Keep Calm and Parent On” (Ηρέμησε και συνέχισε να είσαι γονιός).

Να αρπάζετε τις ευκαιρίες για λίγη ελευθερία, χωρίς να αισθάνεστε τύψεις. Θυμηθείτε πως το πρόβλημα με την υπερβολή στη γονεϊκότητα δεν είναι πως αυτή κάνει κακό στα παιδιά – είναι πως αυτή κάνει κακό στους γονείς. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως το 2008, οι Αμερικανίδες μητέρες με σπουδές στο κολλέγιο ξεκίνησαν να αφιερώνουν περισσότερες από εννέα επιπλέον ώρες την εβδομάδα στην ανατροφή των παιδιών τους – αυτές τις ώρες τις στέρησαν από τη δική τους αναψυχή. Η μεγαλύτερη σοφία που είχε να δώσει η Γαλλία από το «Σκέφτομαι, άρα υπάρχω» είναι πως στα παιδικά πάρτι οι γονείς θα πρέπει να αφήνουν τα παιδιά τους και να φεύγουν. Οι γονείς αυτοί έχουν τρεις ώρες στη διάθεσή τους να βγουν έξω και να διασκεδάσουν.

Μην μεγαλώνετε το παιδί σας στοχεύοντας στο μέλλον, στοχεύστε στο αποψινό βράδυ. Το παιδί σας ίσως να μη μπει στα κορυφαία πανεπιστήμια και ίσως να μην κερδίσει κάποιο πρωτάθλημα. Στα 24 του, μπορεί να βρεθεί πίσω στο παιδικό του δωμάτιο, γεμάτος χρέη, μετά από μία μέτρια πορεία στο κολλέγιο. Μεγαλώστε το παιδί σας έτσι ώστε, αν συμβεί κάτι τέτοιο, να αξίζει και πάλι τον κόπο αυτή η εμπειρία. Ένας Ολλανδός πατέρας τριών παιδιών μου μίλησε για τη δική του προσέγγιση που έχει έμπνευση τον Βουδισμό: απόλυτη δέσμευση στη διαδικασία, απόλυτη γαλήνη με το αποτέλεσμα.

Δοκιμάστε τη θεραπεία του ύπνου. Οι περισσότερες κρίσεις που αντιμετωπίζει ένας γονιός προκαλούνται από την εξάντληση. Αναγκάστε τον εαυτό σας να ακολουθήσει την ίδια ιεροτελεστία με το νήπιό σας: μπάνιο, βιβλίο, κρεβάτι. Όταν αισθάνεστε πως θέλετε να ξεσπάσετε με μία κρίση θυμού, κάντε ένα διάλειμμα.

Έχετε λιγότερα πράγματα. Η ακαταστασία επιδεινώνει το χάος της οικογενειακής ζωής.

Μην ανησυχείτε αν το πρόγραμμα του παιδιού σας φαίνεται γεμάτο. Τα παιδιά που απασχολούνται με εξωσχολικές δραστηριότητες έχουν υψηλότερους βαθμούς και υψηλότερη αυτοπεποίθηση από τα υπόλοιπα, καθώς και άλλα οφέλη, σύμφωνα με την περίληψη μιας έρευνας του 2006 από τη Society for Research in Child Development. «Αυτό που πρέπει να μας προβληματίζει περισσότερο», σημειώνεται στην έρευνα, «είναι το γεγονός πως πολλοί νέοι δεν συμμετέχουν σε τίποτα».

Μην καταδικάζετε τον εαυτό σας επειδή αποτύχατε στο να έχετε την τέλεια ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Οι Γάλλοι χορηγούν άδεια μητρότητας με απολαβές, συνεισφέρουν με ένα ποσό για νταντάδες, έχουν εξαιρετικούς κρατικούς παιδικούς σταθμούς και δωρεάν νηπιαγωγεία για όλους, κι όμως κατηγορούν την κυβέρνηση πως δεν βοηθά αρκετά τους γονείς. Οι Αμερικανοί δεν έχουμε τίποτα από όλα αυτά κι όμως κατηγορούμε τον εαυτό μας.

Μάθετε στα παιδιά σας να αναπτύσσουν τη συναισθηματική νοημοσύνη τους. Βοηθήστε τα να εξελιχθούν περισσότερο από εσάς. Εξηγήστε τους, για παράδειγμα, πως δεν μπορούν να είναι όλοι σαν κι αυτά. «Όταν ένα κορίτσι συναντά κάποιο νέο άτομο, συχνά προσπαθεί να γίνει άμεσα αγαπητή, χωρίς να έχει καν αποφασίσει η ίδια αν συμπαθεί το άτομο», γράφει η Rachel Simmons στο βιβλίο της «The Curse of the Good Girl” (Η κατάρα της καλής κοπέλας». «Μάθετε στην κόρη σας να αλλάζει τη σειρά: Να αξιολογεί πρώτα το άτομο που έχει απέναντι της προτού ανησυχήσει για το αν τη σκέφτεται».

Ακολουθήστε τον κανόνα του Νέλσον Μαντέλα: Μπορείς να αποκτήσεις ό,τι επιθυμείς δείχνοντας απλά σεβασμό στους ανθρώπους. Όταν ο κ. Μαντέλα άκουσε πως ένας Αφρικανός στρατηγός επιστράτευε αντάρτες για να εμποδίσει τις πολυφυλετικές εκλογές, τον κάλεσε σπίτι του για τσάι. Ο δημοσιογράφος John Carlin γράφει πως ο Στρατηγός Constand Viljonen «είχε μείνει αποσβολωμένος από τα μεγάλο, ζεστό χαμόγελο του Μαντέλα και από την ευγενική προσοχή του στη λεπτομέρεια» καθώς και από την ευαισθησία που έδειχνε στους προβληματισμούς των λευκών Νοτιοαφρικανών. Ο στρατηγός εγκατέλειψε τη βία. Θυμίστε στα παιδιά σας πως η μέθοδος αυτή λειτουργεί και στους γονείς.

Πραγματικά, είναι απλά μια φάση. Τα «απάλευτα» 4χρονα μεταμορφώνονται σε υποφερτά 8χρονα.

Μην τρελαίνεστε για τα λάθη που θεωρείτε πως κάνετε. Δεν θα επηρεάσετε τα παιδιά σας με τον τρόπο που πιστεύετε. Θα τα επηρεάσετε χωρίς καν να το καταλάβετε. Όσο υπερβολικοί γονείς και αν είστε, αυτό δεν αλλάζει.

[divider]

Η Pamela Druckerman είναι μία Αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου “Bringing Up Bébé: One American Mother Discovers the Wisdom of French Parenting.”