Το αδύνατον της μητρότητας

30/05/2017

Πριν από λίγες μέρες γιορτάστηκε όπως κάθε χρόνο η γιορτή της μητέρας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γέμισαν από λουλούδια, ευχές, ιστορίες αγάπης, μητρικής φροντίδας, φωτογραφίες μωρών και παιδιών, ενώ κάποιοι είχαν επίσης ανάγκη να ανακινήσουν πένθη, να δηλώσουν απώλειες για μητέρες που χάθηκαν και παιδιά που έμειναν ορφανά ως αίσθημα, ακόμα και αν αυτά τα παιδιά είναι πλέον μεσήλικες. Η μητρότητα είναι μια αδύνατη συνθήκη.

Την προηγούμενη ημέρα συνάντησα τυχαία μια κοινή γνωστή, καταξιωμένη επαγγελματία, η δουλειά της οποίας απαιτεί συχνά ταξίδια, με δύο παιδιά στην παιδική ηλικία. Χωρίς να είμαστε στενές φίλες, παρατήρησα ότι το πρώτο πράγμα που μου τόνισε ήταν ότι ευτυχώς έχει ένα ακόμα επαγγελματικό ταξίδι, να ξελαμπικάρει από το σπίτι της, γιατί της έπεσαν βαρύ το Πάσχα αλλά και η Πρωτομαγιά που ακολούθησε. Με διάθεση ευφυολογήματος, και χωρίς να προδικάζει κανείς ότι η συγκεκριμένη μητέρα είναι μια δυσκολεμένη μητέρα ή ακόμα χειρότερα μια ανεπαρκής μητέρα, εντούτοις δεν είναι η πρώτη φορά που συναντώ γυναίκες εκεί γύρω στα 40, που πιο πολύ θέλουν να είναι με τις φίλες τους και τις δουλειές τους, παρά με τα παιδιά τους. Η μητρότητα άλλωστε είναι μια αδύνατη συνθήκη.

Και την επόμενη μέρα μίλησα με μια φροντιστική μητέρα που δεν έκανε καριέρα αλλά αφοσιώθηκε στα παιδιά της και τώρα που η μεγάλη της κόρη είναι στην εφηβεία εισπράττει απόρριψη, απαξίωση και θυμό. Οπως χαρακτηριστικά είπε, είναι δύσκολο να βλέπεις στα μάτια του παιδιού σου ότι είσαι βάρος, ιδίως μάλιστα όταν του έχεις αφοσιωθεί. Η μητρότητα είναι όντως, εν τέλει, μια αδύνατη συνθήκη.

Μητέρες παρούσες, μητέρες με έμφυτο μητρικό ένστικτο από τη δική τους μητέρα, μητέρες που έγιναν κατά λάθος, μητέρες που παρέμειναν κόρες, μητέρες με ελλιπές συναίσθημα, μητέρες που προτιμούν τον σύζυγο από τα παιδιά τους, μητέρες που προτιμούν τη δουλειά τους, μητέρες αυταρχικές, όλες μαζί βάζουν σήμερα τα θεμέλια για την κοινωνία του αύριο.

Η μητρότητα, άλλωστε, είναι μια αδύνατη συνθήκη. Και η ζωή είναι άδικη.

Και ενώ δεν χρειάζεται να είμαστε όλες όμοιες, να διεπόμαστε από τις ίδιες ανάγκες και ικανότητες, από την ίδια ευφυΐα και λογική αλλά και από παρόμοια ενσυναίσθηση, εντούτοις είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε κάτι: όταν μας έχουν ανάγκη τα παιδιά μας δεν τα έχουμε εμείς και όταν τα έχουμε εμείς δεν μας έχουν εκείνα. Και ότι η συνάντηση τελικά με τα παιδιά είναι μια αδύνατη συνθήκη. Διότι βασίζεται πάνω σε δύο πόλους. Πρώτον, οι περισσότερες για να μάθουν τα παιδιά τους, τα διαλύουν στον έλεγχο, στην ενασχόληση με τα πρακτικά, είναι από πάνω τους, θέλουν αν είναι δυνατόν να συζητούν τα πάντα για εκείνα, με το σχολείο, τους άλλους γονείς, τους φίλους τους. Θα ήθελαν μερικοί άνθρωποι –και το ξέρω καλά αυτό– να μπορούν να βρίσκονται μέσα στην ψυχή και στο μυαλό του παιδιού τους. Αυτό σημαίνει ότι οι μητέρες αυτές λειτουργούν μόνο ως σωτήρια λέμβος για τα παιδιά τους και ο έξω κόσμος είναι απειλητικός.

Και ο δεύτερος συχνότερος πόλος είναι ότι οι άνθρωποι κάνοντας παιδιά –ίσως και πιο πριν– σταματούν τη ζωή τους. Δεν αντέχουν τελικά τη ζωή. Και όταν εννοώ ζωή, δεν υπονοώ ότι δύο ωραία κοκτέιλ μέχρι το πρωί με μερικές φίλες είναι αρκετά για να προχωρήσεις στη ζωή σου. Ή ακόμα περισσότερο τρία μπότοξ στο κούτελο, διότι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας είναι ότι οι μητέρες αδυνατούν να μεγαλώσουν – οπότε πώς θα μεγαλώσουν παιδιά;

Το να ασχολείσαι με τη ζωή σου είναι να διατηρείς την εφηβική επιθυμία να έχεις πραγματική ζωή. Να έχεις ουσιαστικές και γόνιμες επιθυμίες αυτοπραγμάτωσης. Να έχεις ακόμα όνειρα προκειμένου να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. Οχι καλύτερος γονιός. Γιατί, ως γνωστόν, οι ταμπέλες και οι ιδιότητες λειτουργούν σαν ταφόπλακα. Οταν κάποιος παντρευτεί τον γάμο του, τότε ο γάμος του κάνει φτερά, το ίδιο ισχύει και με τη μητρική σχέση. Και να αντιλαμβάνεσαι ταυτόχρονα ότι στη ζωή ξεκινάς από μια τρομερή ανεπάρκεια να μεγαλώσεις ένα παιδί και καταλήγεις με μια τρομερή ανεπάρκεια να μείνεις μόνος σου.

Η μητρική γραμμή τρελαίνει, σύμφωνα με την επιστήμη. Αυτό που θα τα τρέλαινε ίσως λίγο λιγότερο είναι να λέγαμε συχνότερα, ίσως και με χιούμορ, στα παιδιά μας ότι παλεύουμε για μια σχέση αδύνατη, και αν τα καταφέρουμε να συναντηθούμε με αυθεντική αγάπη στο τέλος, αυτό είναι το μόνο κέρδος. Οχι όμως ως γονείς, αλλά ως άνθρωποι.