Η ευγένεια χρειάζεται πολλή δουλειά.

Το κείμενο επέλεξε και επιμελήθηκε ο Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος Γιάννης Ξηντάρας

(paidi-efivos.gr)

Έχετε την εντύπωση ότι επαναλαμβάνετε πολλές φορές το ίδιο πράγμα;

Στην αρχή, λέτε συνέχεια στο παιδί σας «Πες ευχαριστώ στη μαμά», «Πάρε το πιρούνι σου», «Μην διακόπτεις όταν κάποιος μιλάει», «Λέμε καλημέρα κυρία Άννα» κ.λ.π. Πολλοί γονείς, επειδή επαναλαμβάνουν τους κανόνες, αναρωτιούνται, αν το παιδί τους είναι ξεροκέφαλο ή αν το κάνει για να τους εκνευρίσει, που δεν εννοεί να εφαρμόσει αυτούς τους λίγους και απλούς κανόνες που του έχουν μάθει.

Παρ’ όλο που η εκμάθηση κανόνων ξεκινάει από τη μικρή ηλικία , γίνονται κτήμα στην εφηβεία. Θέλει υπομονή… Πολλοί γονείς σπέρνουν μικρούς σπόρους, ποτίζουν κάθε μέρα, αλλά βλέπουν τα αποτελέσματα χρόνια αργότερα. Ενώ κάποιοι κανόνες μπορούν να μετατραπούν σε αυτοματισμούς (όπως το να συστηθούν στο τηλέφωνο), οι περισσότεροι εφαρμόζονται με μεταβαλλόμενη συνέπεια.  Τέλος, άλλοι κανόνες θα χρησιμοποιηθούν μόνο όταν το παιδί μεγαλώσει και αισθανθεί το ίδιο κοινωνική ανάγκη. Είναι ανώφελο να περιμένουμε από τα παιδιά μας κάτι το οποίο δεν είναι σε θέση να παράσχουν, αλλά δεν πρέπει επίσης να εγκαταλείπουμε τις προσπάθειες. Κάνετε μακροπρόθεσμες προσπάθειες για την ημέρα που μία μαμά θα σας πει: «Τι καλό παιδί που έχετε, τι τύχη να έχετε ένα τόσο ευγενικό παιδί!».

Η εκμάθηση της ευγένειας εξαρτάται επίσης, από το κίνητρο. Για τους γονείς είναι κατανοητό: το να ξέρουμε να συμπεριφερόμαστε μέσα στην κοινωνία, είναι ένας τρόπος να δείξουμε το σεβασμό μας για τους άλλους, να γίνουμε αποδεχτοί και να κάνουμε τις ανθρώπινες σχέσεις πιο ευχάριστες. Ποιο είναι, όμως, το κίνητρο του παιδιού; Όταν είναι μικρό λέει «σε παρακαλώ», επειδή θέλει να ευχαριστήσει τη μαμά και έτσι αποκτά αυτό που θέλει. Όταν μεγαλώσει δεν βλέπει καμία χρησιμότητα σε αυτές τις προσπάθειες , αντίθετα, βλέπει αυτούς τους κανόνες περιττούς και υποκριτικούς. Εκεί είναι που πρέπει να επιμείνετε, επειδή αυτή τη διαπαιδαγώγηση μόνο εσείς μπορείτε να την κάνετε.

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να είστε περισσότερο αποτελεσματικοί στην διαπαιδαγώγηση των κανόνων.

• Να είστε ρεαλιστές στις προσδοκίες σας. Η ευγένεια που μπορούμε να περιμένουμε από ένα παιδί, εξαρτάται από την ηλικία του και από την ανάπτυξή του. Δεν πρέπει να υποτιμάμε τις δυνατότητές του. Στην ηλικία των έξι, μπορεί για παράδειγμα να μάθει να συστήνεται όταν απαντά στο τηλέφωνο αλλά δεν μπορεί να είναι τέλειο όλη την ώρα. Καταλαβαίνει γρήγορα ότι, ανάλογα με τους χώρους και τις καταστάσεις, πρέπει να ελέγξει την συμπεριφορά του, κάτι που κάνουμε και εμείς οι ενήλικες.
• Ας του μαθαίνουμε ένα κανόνα κάθε φορά. Το παιδί που είναι κάτω των τριών ετών βρίσκεται στην ηλικία κατά την οποία μπορείτε να θέσετε τις βάσεις (με τις τέσσερις μαγικές λέξεις «καλημέρα», «γεια σου», «παρακαλώ», «ευχαριστώ»), για την έναρξη του σεβασμού και του μοιράσματος με τους άλλους. Σε αυτή την ηλικία ο άλλος δεν λαμβάνεται πραγματικά υπόψη. Οι πρώτοι κανόνες στοχεύουν στο να εισάγουν αυτό το αντανακλαστικό. Η πιο αποτελεσματική μέθοδος συνίσταται στο να του μαθαίνεται ένα μόνο κανόνα κάθε φορά. Αν το «ευχαριστώ» σας φαίνεται πρωταρχικής σημασίας, επικεντρωθείτε σε αυτό και αφήστε τα υπόλοιπα στην άκρη, μέχρι να του γίνει συνήθεια.
• Με την έναρξη του σχολείου, από τριών έως δώδεκα ετών, αρχίζει και η περίοδος των άσχημων λέξεων. Ενώ οι πρώτες κακές λέξεις π.χ. «παλιόπαιδο» μας κάνουν να γελάμε, οι πραγματικές δεν μας διασκεδάζουν και τόσο. Το παιδί μπορεί να καταλάβει γρήγορα, ότι ένα ορισμένο λεξιλόγιο δεν αρμόζει στο σπίτι. Με τα χρόνια, η επίδραση των φίλων γίνεται κυρίαρχη και το παιδί υιοθετεί τους κανόνες της ομάδας και των συνομηλίκων. Πρέπει, παρ’ όλη την επίδραση που του ασκούν οι συνομήλικοι, να σέβεται τους σημαντικούς κανόνες του σπιτιού.  Εξηγήστε στο παιδί πως είναι σημαντικό να είναι ευγενικό και επαινέστε το κάθε φορά που η συμπεριφορά του το αξίζει.

Οι κανόνες που τηρούνται περισσότερο είναι οι πιο σαφείς και οι πιο απλοί, αυτοί που εκφράζονται με θετικές λέξεις και επαναλαμβάνονται ακούραστα κάθε φορά που χρειάζεται.

 Απόσπασμα από το βιβλίο «Οι γονείς ρωτούν Οι ψυχολόγοι απαντούν», της   Anne Bacus. 

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.