Ο φόβος της εγκατάλειψης και η προδοσία μιας παιδικής ψυχής

Γράφει ο Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος Γιάννης Ξηντάρας

Κάποιες συμπεριφορές που βιώνουμε κυρίως στην παιδική ηλικία είναι δυνατόν να δημιουργήσουν ανασφάλειες και αισθήματα φόβου που μας ακολουθούν σε όλη την ενήλικη μας ζωή. Συνήθως αυτές οι συμπεριφορές είναι γνωστές και ως παιδικά τραύματα που φθείρουν την συναισθηματική υγεία του παιδιού και πολύ δύσκολα θεραπεύονται.

Θα παραθέσουμε παρακάτω τα συνήθη τραύματα που μπορεί να προκαλέσουν «ζημιά» στην συναισθηματική υγεία ενός ανθρώπου που αρχίζουν από την παιδική ηλικία. Όσο περνάει ο χρόνος εδραιώνονται όλο και πιο πολύ μέσα μας, με αποτέλεσμα είτε να βρίσκουμε διάφορες μάσκες που απλά μας εμποδίζουν να προοδεύσουμε στη ζωή μας είτε ζούμε μία ζωή μέσα στον φόβο και εις βάρος των άλλων. Καθώς δεν έχουμε μία προσωπικότητα να βγάλουμε στους άλλους που θα μας σέβονται και θα μας τιμούν.

Θα πρέπει ως γονείς να αντιληφθούμε από την αρχή ποια είναι αυτά τα τραύματα και να τα αφομοιώσουμε και να τα υιοθετήσουμε ως προς (αυστηρή) αποφυγήν για ένα ψυχικά υγιή παιδί και αργότερα ενήλικα.

1). Καταρχήν, ο μεγαλύτερος φόβος των παιδιών είναι να αισθανθούν πως δεν υπάρχει κανένας για αυτούς, πως βρίσκονται σε ένα χώρο μόνοι τους και απροστάτευτοι. Ο φόβος της εγκατάλειψης. Αυτό το παιδί όσο θα ενηλικιώνεται θα κάνει το οτιδήποτε για να μην ξανανιώσει αυτό το συναίσθημα. Πολλές φορές θα εγκαταλείψουν εκείνα πρώτα την οικογενειακή στέγη ή μία ερωτική σχέση για να μην τους παρατήσουν οι άλλοι πρώτοι. Μία ανώριμη συμπεριφορά του τύπου «θα φύγω πρώτος για να μην σε δω να με εγκαταλείπεις», και ας μην είναι αυτό που πραγματικά θέλω να συμβεί.

2). Επιπλέον, η βία που μπορεί να βιώσουν μέσα στην οικογένεια με την μορφή της σωματικής ή της λεκτικής δημιουργεί ενήλικες μονίμως νευριασμένους και επιθετικούς. Ενήλικες που δυσκολεύονται να «χαλιναγωγήσουν» τα συναισθήματα τους. Τα παιδιά που βιώνουν τη βία, την βιώνουν ως απόρριψή από τον γονέα προς το πρόσωπο τους. Ο πόνος που προκαλεί αυτό το τραύμα, υποβαθμίζει τον εαυτό και νιώθει πως είναι ανεπιθύμητο. Αισθάνεται πως δεν είναι άξιο να νιώσει στοργή, αγάπη, σεβασμό και κατανόηση.

3). Ένα άλλο παιδικό τραύμα που μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά στην ενήλικη ζωή είναι το παιδί να βιώνει έντονα και συνέχεια το αίσθημα της αδικίας. Όταν οι γονείς επικροτούν το ένα από τα δύο αδέρφια ή όταν δίνουν την προσοχή τους στο ένα από τα δυο αδέρφια… γενικώς όταν η αγάπη και η προσοχή τους δεν είναι ακέραιη και ίση αλλά διαχωρίζεται ανάλογα με τις επιδόσεις ή την συμπάθεια, αυτόματα δημιουργούν στο παραμελημένο παιδί αισθήματα αδικίας. Μία τέτοια συμπεριφορά συνήθως δημιουργεί άτομα με έλλειψη εμπιστοσύνη για τον περίγυρο του.

4). Όταν οι άνθρωποι που περιβάλλουν το παιδί δεν τηρούν τις υποσχέσεις τους, δημιουργούν στο παιδί συναισθήματα προδοσίας, δυσπιστίας και ανασφάλειας. Στην ενηλικίωση αυτά τα παιδιά θα θέλουν να ελέγχουν την προσωπικότητα και να αποσκοπούν στην τελειότητα των καταστάσεων. Θα ελέγχουν τα πάντα και δεν θα συγχωρούν λάθη, ως ασπίδα για την προσωπικότητα τους, για να μην απογοητευτούν από την προδοσία των άλλων.

5). Παιδιά, τα οποία αισθάνονται να υποτιμούνται συνέχεια οι δυνατότητες τους ή να συζητιούνται σε πολύ κόσμο τα προβλήματα τους ή να κριτικάρονται συνεχώς αρνητικά προκαλείται το τραύμα του εξευτελισμού. Χωρίς αμφιβολία το παιδί θα έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, οδηγώντας το σε μία εξαρτημένη προσωπικότητα καθώς θα θεωρεί πως από μόνο του δεν είναι ικανό να καταφέρει τίποτα.

Με μια κουβέντα και χωρίς περιστροφές: Αποφύγετε να αντιδράσετε με αυτούς τους τρόπους! Τα παιδιά μας χρειάζονται αγάπη και σεβασμό. Να θέτουμε όρια και να κάνουμε πολύ υπομονή…

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος στην Αγία Παρασκευή, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.