Πως η υπερβολική χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης μειώνει τις κοινωνικές μας δεξιότητες

Το διαδίκτυο αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας. Επικοινωνούμε, προβάλουμε τον εαυτό μας ή τη δουλειά μας, ενημερωνόμαστε, διασκεδάζουμε, δουλεύουμε.  Όλα γίνονται πλέον και διαδικτυακά, πιο εύκολα, πιο γρήγορα, πιο ανέξοδα. Η χρήση του διαδικτύου έχει σίγουρα θετικά οφέλη: σύμφωνα με έρευνες που διεξήχθησαν στο εξωτερικό 39% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αισθάνονται πιο κοντά στους φίλους τους λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ένα 26% δηλώνει πως πιστεύει πως έχει πιο πολλούς φίλους λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δίνουν την δυνατότητα σε ανθρώπους που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα να αλληλεπιδράσουν και να ανταλλάξουν απόψεις, εκμηδενίζοντας τις χιλιομετρικές αποστάσεις που τους χωρίζουν. Πότε πριν δεν επικοινωνούσαμε τόσο πολύ αλλά και ίσως δεν λέγαμε τόσο λίγα.

Αν όμως αφουγκραστούμε λίγο καλύτερα την κοινωνική πραγματικότητα γίνεται εμφανής η άμβλυνση των κοινωνικών δεξιοτήτων που φαίνεται να χαρακτηρίζει τις τελευταίες κυρίως γενιές που μεγάλωσαν στην ουσία μέσα στο διαδίκτυο. Εδώ χρειάζεται προφανώς να εξηγήσω τι εννοώ με τον όρο «άμβλυνση των κοινωνικών δεξιοτήτων».

Όταν μεγάλο μέρος της κοινωνικής αλληλεπίδρασης διεκπεραιώνεται μέσα από μια οθόνη, λείπει από την πραγματικότητα των ανθρώπων η εμπειρία της διαπροσωπικής επαφής. Η εμπειρία αυτή χρειάζεται να υπάρξει σε σημαντικό βαθμό για να μάθουμε να αλληλεπιδρούμε επιτυχώς και υγιώς με τους συνανθρώπους μας. Όταν επικοινωνούμε μέσω μιας οθόνης, επηρεάζεται σαφώς το είδος της επικοινωνίας: είναι γραπτή, κωδικοποιημένη, με σύμβολα και φυσικά απουσιάζουν οι πληροφορίες που συνοδεύονται από εξωλεκτικά στοιχεία (ύφος, τόνος φωνής, συναίσθημα).  Η μέσω οθόνης επικοινωνία δεν εκπαιδεύει στην ανάγνωση των εξωλεκτικών στοιχείων της συμπεριφοράς με αποτέλεσμα να γινόμαστε σταδιακά όλο και πιο άπειροι στο να αποκωδικοποιήσουμε το συναίσθημα του άλλου σε πραγματικές καταστάσεις. Ακόμα και όταν η επικοινωνία γίνεται με τη χρήση εικόνας, αυτή δεν είναι το ίδιο όπως με την πραγματική επαφή. Η αυθόρμητη λεκτική επικοινωνία που πραγματοποιείται όταν βρισκόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο γίνεται όλο και πιο σπάνια. Σε αρκετούς ανθρώπους προκαλεί άγχος. Αισθάνονται πιο ασφαλής πίσω από μια οθόνη καθώς ελέγχουν καλύτερα την πληροφορία που δίνουν και αυτήν στην οποία εκτίθενται. Το αποτέλεσμα: άνθρωποι που συναντιούνται για καφέ ή για ποτό και είναι όλοι προσηλωμένοι στην οθόνη ενός κινητού, αλληλεπιδρώντας ελάχιστα μεταξύ τους.

Η υποκατάσταση της πραγματικής ζωής με την ζωή στο διαδίκτυο αποτελεί ένα άλλο σημείο των καιρών. Σύμφωνα με έρευνες ένα 11% των ενηλίκων προτιμούν να μείνουν σπίτι τα σαββατοκύριακα και να ποστάρουν στο facebook το πόσο καλά περνάνε παρά να βγουν και να διασκεδάσουν με τους φίλους τους. Οι άνθρωποι προτιμούν να δείχνουν στους άλλους ότι περνάνε καλά παρά να περνάνε στα αλήθεια. Αφιερώνουν χρόνο και ενέργεια για να πείσουν τους φίλους τους στο διαδίκτυο – τους οποίους μπορεί και να μην γνωρίζουν  – για το πόσο τέλεια είναι η ζωή τους. Αυτό συνδέεται άμεσα με ένα ακόμα σύγχρονο αναδυόμενο φαινόμενο: την κατάθλιψη του facebook. Με τον όρο αυτό περιγράφεται η αίσθηση κατωτερότητας που νιώθουν μερικοί άνθρωποι, νέοι κυρίως, όταν συγκρίνουν τη ζωή τους με αυτήν των διαδικτυακών τους φίλων. Η σύγκριση γίνεται βάσει των αναρτήσεων που δημοσιεύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και φυσικά μπορεί να ανταποκρίνεται λίγο ή καθόλου στην πραγματικότητα. Το αποτέλεσμα όλου αυτού είναι μια αγωνιώδη προσπάθεια των ανθρώπων να πείσουν ότι είναι ευτυχισμένοι δημιουργώντας και προβάλλοντας φανταστικές ζωές στο διαδίκτυο. Τα ερευνητικά δεδομένα ωστόσο είναι καθηλωτικά. Έφηβοι 11-16 ετών που προβάλουν ψεύτικη εικόνα στο διαδίκτυο ( π.χ. προσποιούνται ότι είναι μεγαλύτεροι) έχουν συνήθως φτωχότερες κοινωνικές δεξιότητες, χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, υψηλό σχολικό άγχος και υψηλά επίπεδα επιθετικότητας. Έρευνα σε ομάδα προπτυχιακών φοιτητών υποστηρίζει πως αυτοί που χρησιμοποιούν με μεγαλύτερη συχνότητα το διαδίκτυο τείνουν να είναι μοναχικοί, να έχουν αποκλίνουσες αξίες και να στερούνται σε κάποιο βαθμό συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες, χαρακτηριστικά της υψηλής συναισθηματικής νοημοσύνης.

Ποια είναι αλήθεια η συνέπεια αυτής την αναδυόμενης κοινωνικής πραγματικότητας; Άνθρωποι μαγνητισμένοι μπροστά σε οθόνες, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να αυξήσουν τα like τους σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει στα αλήθεια. Ένας αγώνας να προβάλουμε μια εικόνα ιδεατή σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε ή και αν γνωρίζουμε λίγη ίσως σημασία θα έπρεπε να έχει το τι σκέφτονται για μας. Ώρες σπαταλημένες να χτίσουμε profil και λίγη πραγματική προσπάθεια να βελτιώσουμε το προφίλ μας στην πραγματική μας ζωή και να επενδύσουμε στη σχέση με τον άνθρωπο που βρίσκεται δίπλα μας. Είναι λίγο τρομακτική η ευκολία στην οποία συνηθίζουμε: να δημιουργούμε και να σβήνουμε φίλους, να εκφράζουμε θετικές ή αρνητικές κρίσεις για ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε στην πραγματικότητα και να κρυβόμαστε πίσω από την δυνατότητα της ανωνυμίας, όταν και αν αυτή προσφέρεται. Εκθέτουμε τόσο λίγο τον εαυτό μας στην πραγματικότητα, παίρνουμε τόσο λίγα ρίσκα που σταδιακά μαθαίνουμε να επενδύουμε στα σίγουρα, σε αυτά που δεν χρειάζονται ιδιαίτερη προσπάθεια, προσωπική δέσμευση και ψυχή.

Η πραγματική ζωή όμως δεν είναι έτσι . Αν θέλουμε να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση μας και να διεκδικήσουμε όσα λαχταρούμε ή πιστεύουμε ότι αξίζουμε, χρειάζεται να έρθουμε αντιμέτωποι με τις αδυναμίες και τους φόβους μας. Χρειάζεται να πάρουμε το ρίσκο να αποτύχουμε αλλά παρόλα αυτά να βάζουμε τα δυνατά μας κάθε φορά με την ελπίδα, την ανανεωμένη γνώση αλλά την πίστη ότι θα τα καταφέρουμε. Χρειάζεται να βελτιώνουμε τον εαυτό μας και όχι το προφίλ μας. Η ευτυχία δεν κρύβεται στα like αλλά σε αυτό που μπορεί να συμβεί στην ζωή μας όταν απενεργοποιήσουμε το laptop και συνδεθούμε στα αλήθεια με τους ανθρώπους γύρω μας.

Επιστημονικές πηγές

“The effects of social media on communication skills”, https://academichelp.net

Reider, Carson. “How is Social Media Affecting Our Communication?” NRMedia.biz. N.p., n.d.Web. 27 Apr. 2017

“The Negative Impacts of Social Media on Face-to-Face Interactions.” https://rampages.us

“Viewpoint: Why Social Media is Destroying Our Social Skills.” USA Today College. Gannett Satelite Information Network, 18 July 2017. Web. 27 Apr. 2017

“The Impact of Social Media Use on Social Skills.” New York Behavioral Health. N.p., n.d. Web. 27 Apr. 2017

Jeffrey P. Harman, Catherine E. Hansen, Margaret E. Cochran, and Cynthia R. Lindsey. “Liar, Liar: Internet Faking but Not Frequency of Use Affects Social Skills, Self-Esteem, Social Anxiety, and Aggression” CyberPsychology & Behavior. Volume: 8 Issue 1: February 28, 2005

Elisabeth Engelberg and Lennart Sjöberg. “Internet Use, Social Skills and Adjustment”. CyberPsychology & Behavior. Volume: 7 Issue 1: July 5, 2004

πηγή valiapavlidou.blogspot.com